حج و دلایل حوادث روز پنجشنبه، امیر میری

حوادثی که در طی 25 سال اخیر در مناسک حج در عربستان به وقوع پیوست، باعث کشته‌شدن هزاران نفر از حجاج مسلمان شده است. اما برای کم‌کردن این حوادث و افزایش تعداد حجاج، دولت عربستان سالانه صدها میلیون دلار برای توسعه زیرساخت‌های خود هزینه می‌کند. اگرچه مردم عادی در زمان سفر به عربستان از این ساخت و ساز‌ها گله کرده و آن را در مسیر نابودی حرم خدا و همچنین کم‌کردن ابهت و فضای روحانی آن می‌دانستند، اما بعد از رخ دادن حوادث مرگبار، ضرورت آن را بیش از پیش احساس کرده و درستی آن را تائید کرده‌اند؛ مانند قرار دادن دیوار به جای ستون‌های ابلیسک، که خود از مجروح شدن بسیاری از حجاج جلوگیری کرد. گذشته از هزینه ده‌ها میلیارد دلاری برای گسترش فضای مسجدالحرام و دیگر مناطق متبرکه در طی این سال‌ها، همچنان این مقدار از ساخت و ساز به اندازه کافی صورت نگرفته و کم‌بودن آن در برخی از زمینه‌ها به شدت احساس می‌شود. در واقع دولت عربستان بیش از هر چیز در بخش گردشگری این مناسک هزینه کرده است و با ساخت هتل‌های گرانقیمت، توجه خود را بر موضوع درآمدزایی قرار داده است. اما زمانی که به مسائلی مانند انتقال حجاج از یک منطقه به منطقه دیگر می‌رسیم، این کمبود‌ها مشهود می‌شود و حوادثی که روز پنجشنبه اتفاق افتاد را مشاهده می‌کنیم. عکس‌های منتشرشده در روز پنجشنبه میزان ازدحام حاجیان در راه‌ها را به خوبی نشان می‌دهد. از طرفی با اینکه این مسیر‌ها از قبل یکطرفه اعلام شده بود، با حضور کاروان ولیعهد عربستان، یک مسیر بسته شده و ماموران حاجیان را به مسیر دیگر راهنمایی می‌کنند و این تغییر ناگهانی باعث هرج و مرج شده و این فاجعه بزرگ رخ می‌دهد که این خود نشان‌دهنده میزان شکنندگی وضعیت زیرساختی موجود است. چطور می‌توان تصور کرد که حجاج با این حجم به‌هم پیوستگی بتوانند در این مسیر‌ها حرکت کنند و دچار حادثه نشوند. مسئولان دولت عربستان پیش‌بینی این امر را نکرده‌اند که با کوچک‌ترین حادثه، آیا این جمعیت صد‌ها هزار نفری می‌توانند آرامش خود را حفظ کنند و آیا راه فراری وجود دارد یا آنکه باید حجاج با هل دادن یکدیگر، از این وضعیت خلاص شوند؟ از طرفی مسئولان دولت عربستان تا به امروز نشان داده‌اند که توان برنامه‌ریزی دقیق را برای این مراسم بزرگ ندارند. رفتار پلیس و افراد امنیتی در مراسم امسال بیش از گذشته نشان از عدم آموزش این نیرو‌ها برای مدیریت بحران را نشان داده است. ابتدا باید به مقامات آل‌سعود یادآوری کرد، مراسم معنوی حج بیش از یک مسافرت سیاحتی است و دولت عربستان بهتر است به جای صرف میلیارد‌ها دلار برای ساخت هتل، به افزایش کمی و کیفی مسائل امنیتی و حفاظتی بپردازد تا این رخداد‌ها هر چند سال یکبار تکرار نشود.

و در آخر باید از مسئولان حج و زیارت ایران پرسید بهتر نیست با برنامه‌ریزی، کاروان‌های ایرانی را جدا از دیگر حجاج در یک زمان حرکت بدهیم؟ آیا نیاز است که حجاج ایرانی در کنار دیگر حجاج و همزمان با جمعیت انبوه آنان که از کشور‌ها و فرهنگ‌های دیگر هستند به ادای مناسک حج بپردازند؟ بی‌شک بخشی از حوادث روز پنجشنبه به دلیل رفتار‌های غلط حجاج دیگر کشور‌ها و عدم تحمل آنها و ایجاد هرج و مرج بوده؛ همانطور که دولت عربستان نیز به درستی به آن اشاره کرد.