اقتصاد ترکیه و خسارات سنگین جنگ، محمدعلی دستمالی

زمانی که در سال 1984 میلادی، پ.ک.ک یا حزب کارگران کردستان به رهبری عبدالله اوجالان، مبارزه مسلحانه علیه ترکیه را آغاز کرد، کسی تصور نمی‌کرد که این جنگ بیش از سه دهه طول بکشد و به شدت به اقتصاد و امنیت ترکیه ضربه بزند. محققین و کارشناسان سیاسی و امنیتی ترکیه بر این باورند که در طول جنگ 30 ساله پ.ک.ک و نظامیان این کشور، با احتساب هزینه‌ها و ضررهای مستقیم و غیرمستقیم، بین 350 تا 400 میلیارد دلار، خسارت به بار آمده است و بیش از 50 هزار نفر از طرفین، در این جنگ کشته شده و نزدیک به دو هزار روستای کردنشین به دستور ارتش ترکیه تخلیه شده و 386 هزار نفر از کردها به استانبول، ازمیر و استان‌های دیگر مهاجرت کرده‌اند.

البته رقم 350 تا 400 میلیارد دلار، تنها مربوط به هزینه‌ها و خسارت‌های جنگ از سال 1984 تا آغاز سال 2013 و اعلام آتش‌بس اواخر سال 2012 است. اما دیروز خبرگزاری آناتولی با ارائه یک گزارش دارای اینفوگرافی، از این موضوع خبر داد که در طول درگیری‌های اخیر یعنی از هفتم ژوئن (17 خرداد) سال جاری تاکنون، مجموعا 150 میلیون لیره (50 میلیون دلار) خسارت جدید بر ترکیه تحمیل شده است و شاخه نظامی پ.ک.ک اقدامات ضدامنیتی گسترده‌ای در استان‌های جنوب و جنوب شرقی انجام داده است که برخی از آنها عبارتند از: به آتش کشیدن 859 خودرو (اعم از خودروی پلیس، آمبولانس، تریلی، کامیون، خودرو شخصی، ماشین‌آلات راهسازی و خودروهای نظامی). وارد آوردن خسارت به 171 ساختمان و وارد آوردن خسارت 29 میلیون لیره‌ای به تاسیسات برقی و خطوط انتقال برق. البته به موازات این ارقام مشخص، خسارات دیگری نیز به بار آمده که مبالغ آن مشخص نیست اما مصادیق آن را به روشنی می‌توان مشاهده کرد. به عنوان مثال، در حال حاضر کلیه شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات توریستی و هتل‌ها در بیش از 10 استان کردنشین، بیکار شده‌اند و بیش از 200 مرتع و منطقه مستعد دامپروری به عنوان مناطق ممنوعه نظامی، معرفی شده‌اند و عملیات بمباران گسترده مواضع پ.ک.ک در اقلیم کردستان عراق نیز که در برخی از آنها 57 فروند هواپیمای جنگنده به طور همزمان وارد عمل شده‌اند، میلیون‌ها دلار هزینه و مصارف نظامی و امنیتی داشته‌اند. همه اینها در حالی است که ترکیه در طول چهار سال گذشته، رقمی نزدیک به شش میلیارد دلار برای آوارگان سوری هزینه کرده و به خاطر سیاست‌های پولی بانک مرکزی آمریکا و سایر عوامل منتج به سقوط ارزش لیره در برابر دلار آمریکا، در شرایط اقتصادی سختی قرار گرفته است.

ترکیه در بیش از دو دهه اخیر، 40 هزار نفر از کردها را به عنوان «روستاییان محافظ» مسلح کرده و آنها را با پرداخت حقوق منظم ماهیانه در برابر پ.ک.ک به کار گرفته است و در شرایطی که پیش‌بینی می‌شد همه این افراد در چارچوب مذاکرات صلح، سلاح تحویل داده و حقوق آنها متوقف شود، چنین چیزی روی نداد و وزیر کشور ترکیه، دیروز از این موضوع خبر داد که به زودی پنج هزار نفر دیگر از روستاییان کرد به عنوان محافظین مسلح، استخدام می‌شوند. به عبارتی دیگر، ارتش و نیروهای مسلح پرهزینه ترکیه، حالا حالاها علاوه بر آنکه با بودجه سنگین دفاعی خود، بخش مهمی از بودجه سالانه را به خود اختصاص خواهند داد، خسارات و هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم ناشی از جنگ با پ.ک.ک نیر به قوت خود باقی خواهد ماند.

با توجه به اینکه ترکیه در روز نخست ماه نوامبر، انتخابات پیش از موعد را برگزار می‌کند و علاوه بر آن با دردسرهای بزرگ دیگری همچون رسیدگی به دو میلیون آواره سوری و نیز سیل مهاجرین رویارو شده و اقتصاد ترکیه در شرایط دشواری قرار گرفته، لازم است اقدامات سریعی به منظور توقف جنگ و درگیری صورت بگیرد تا این کشور، بیش از این با مشکل روبه‌رو نشود.