تقویت همکاری نظامی- دفاعی چین و روسیه،دکتر هوشنگ عزیز

چین و روسیه از گذشته دور روابط پرنوسانی داشته‌اند. از سال 1991 روابط دیپلماتیک میان روسیه و چین شروع به گسترش نمود. در سال 1996، چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان سازمان همکاری شانگهای را بنیان گذاشتند. دو کشور در سال 2010 توافق کردند که در معاملات تجاری میان خود به جای دلار از پول ملی خود استفاده کنند. رهبران دو کشور سال گذشته در کنفرانس همکاری اقتصادی آسیا- اقیانوس آرام، قرارداد 400 میلیارد دلاری فروش گاز به چین را امضا کردند.

چین یکی از بزرگ‌ترین مشتریان تسلیحات ساخت روسیه بوده است و میزان این خریدها به‌طور میانگین، به یک میلیارد دلار در سال می‌رسد. روسیه و چین در حوزه ساخت تسلیحات نظامی همکاری‌های نزدیکی دارند و می‌توانند شرکای مهمی برای یکدیگر باشند. ساخت و مجهز شدن به ناو هواپیمابر برای چین در چند دهه گذشته از اولویت بالایی برخوردار بوده است. ناو هواپیمابر جدید چین به نام «لیائونینگ» نیز، در حقیقت ناو هواپیمابر در حال تکمیل «واریاگ» از کلاس کوزنتسف ساخت شوروی پیشین بود که پس از فروپاشی این کشور به اوکراین تعلق گرفت. چین این شناور را در سال 1998 خرید و بهسازی آن را در سال 2011 به پایان برد.

چین در حال نهایی کردن قرارداد خرید حدود 24 فروند جنگنده پیشرفته Su-35 از روسیه است. چین پیشتر جنگنده‌های J-15 خود را برای استفاده در ناو هواپیمابر لیائونینگ کپی‌برداری کرده و ساخته است. همچنین علاقه‌مند به خرید تانک‌های جدید و پیشرفته روسی از نوع T-14 آرماتا، به منظور تقویت توانایی‌های نیروی زمینی خود است. شرکت‌های روسی سازنده بالگرد و شرکت دولتی ساخت هواپیما در چین، توافق کاری برای ساخت مشترک یک بالگرد حمل‌ونقل سنگین برپایه طرح بالگرد 29 تنی Mi-26 روسی به امضا رساندند. چین همچنین علاقه‌مند به خرید بمب‌افکن‌های استراتژیک دوربرد و نیز زیردریایی‌های تهاجمی متعارف و پیشرفته از روسیه است.

از زمینه‌های همکاری مشترک، سامانه پدافند هوایی می‌باشد. سامانه پدافند هوایی S-300 و S-400 ساخت روسیه، ارتش چین را قادر می‌سازد تا یک چتر امنیتی در فاصله دورتر از سواحل چین ایجاد کند. چین نخستین کشوری خواهد بود که پس از روسیه به S-400 مجهز می‌شود. قرار است تحویل این موشک‌ها به چین از سال 2016 آغاز شود. سامانه S-400 دارای 400 کیلومتر برد است و ارتش چین را قادر می‌کند تا برای نخستین بار هدف‌های هوایی را بر فراز هر نقطه‌ای از تایوان سرنگون سازد. روسیه امیدوار است با فروش چنین تسلیحاتی، حجم معاملات نظامی با پکن را به افزایش و به حدود 3 میلیارد دلار در سال برساند.

در ماه مه ‌‌گذشته، شش فروند کشتی از ناوگان نیروی دریایی روسیه و سه فروند شناور چینی شامل دو ناو موشک‌انداز و یک ناو تدارکاتی، برای نخستین بار رزمایش مشترکی را در دریای مدیترانه برگزار کردند. سپس، نیروهای دریایی دو کشور از 20 تا 28 اوت گذشته، یک رزمایش دریایی- هوایی را با شرکت 22 فروند شناور جنگی، 20 فروند هواپیما و 500 تفنگدار دریایی و چهل دستگاه نفربر زرهی در آب‌های دریایی ژاپن برگزار کردند. این تمرینات دربرگیرنده جنگ ضد زیردریایی، پدافند هوایی، فرود هوابرد و پیاده کردن آبی- خاکی نیروها بود.

به نظر می‌رسد در دنیای امروزه کشورهایی مانند چین و روسیه برای مقابله با هژمونی آمریکا، بیشتر از هر زمان دیگری نیازمند گسترش و توسعه همکاری‌های دوجانبه به ویژه در حوزه نظامی- دفاعی می‌باشند. در شرایطی که حضور نظامی آمریکا در مناطق تحت نفوذ و حیات خلوت دو کشور روز به روز در حال گسترش است، این گونه همکاری‌های مشترک، می‌تواند تا حد زیادی مانع از افزایش تهدیدات آمریکا و تقویت توازن قدرت در مناسبات بین‌المللی شود. دو کشور تلاش می‌کنند با تقویت همکاری‌های مشترک، مناطق تحت نفوذ خود- آسیای میانه برای روسیه و آسیای جنوب شرقی برای چین- را از حوزه تاثیرگذاری بیشتر آمریکا خارج نمایند. روسیه و چین بیش از هر زمان دیگری نیازمند روابط دوستانه متقابل هستند.