اعتمادسازی مستمر و منافع ذینفعان صنایع قند و شکر ، بهمن دانایی- دبیر انجمن صنایع قند و شکر ایران

«نقطه عطف»، جایی است که نمودار یک پدیده تغییر مسیر می دهد و از راه پیشین جدا می شود. پس از نقطه عطف و بسته به تحولات کمی متغیرها، برخی دگرگونی‌ها به سمت مثبت و سربالایی و برخی به سمت منفی و سرازیری می‌رسند. نقطه عطف بازار قند و شکر ایران اکنون با سپردن تنظیم بازار این محصول به دست یک نهاد تخصصی غیردولتی رخ داده و کارشناسان و متخصصان این نقطه عطف را مثبت و مبارک می‌دانند.

این اتفاق به سادگی رخ نداده و مدت‌های طولانی برای رسیدن به آن زمان و اندیشه و بردباری هزینه شده است. روزهایی که در سال 1385 صنعت قند و شکر در نقط‌های بسیار تاسف‌ بار قرار گرفت و برخی از مدیران ناکاربلد را خرسند کرده بود که شاید این صنعت را برای همیشه زایل کنند، انجمن صنفی و مدیران شرکت‌های قند بودند که ایستاد و تولید را نگه داشت.

در همه سال‌های اخیر انجمن صنفی تولیدکنندگان قند و شکر با درک دقیق از مبانی منافع ملی و نگاه بلندمدت بر تولید داخلی این محصول اصرار کرده و شرایط نامساعد تحریم نشان داد که این آینده‌نگری چقدر به کار آمد.

دولت یازدهم که بر سر کار آمد و تحولات مدیریتی به ویژه در وزارت جهاد کشاورزی رخ داد به مرور این نتیجه حاصل شد که انجمن تخصصی قند و شکر با تجربه طولانی و کار از نزدیک می‌تواند علاوه بر مشاهده در این صنعت و حضور نیرومند در مراکز تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری، برخی تصدی‌های دولتی را نیز دراختیار گیرد. تولید آمارهای دقیق و بهنگام از بازار و تولید این محصول و اعتمادی که دولت به این آمارها کرد موجب شد بازار شکر در 2 سال گذشته و به رغم قطع واردات چند ماهه بازار، هرگز التهاب نداشته باشد. این‌گونه شد که دولت محترم به این نتیجه رسید سپردن تنظیم بازار شکر به این نهاد کار صوابی است. اعتمادسازی مستمر و حفظ و توسعه منافع همه ذینفوذان صنعت قند و شکر که تصمیم مهم یادشده را تصریح کرد که در ادامه برای همه ذی‌نفعان فایده‌های قابل اعتنا دارد.

 شهروندان

مردم ایران به عنوان مصرف‌کنندگان نهایی قند و شکر، بیش از همه طرف‌های ذی‌نفع استحقاق دارند تا از فایده‌های تنظیم بازار به دست یک نهاد تخصصی بهره‌مند شوند. مصرف‌کنندگان ارجمند می‌توانند مطمئن باشند که منافع آنها هرگز با منافع یک گروه کوچک واردکننده ناشناس گره نمی‌خورد بلکه با منافع گروهی از زحمتکشان در کارخانه‌ها و مزارع پیوند برقرار می‌کند و هم‌افزایی صورت میپ‌ذیرد. بازار شکر به دلیل حضور نیرومند ده‌ها کارخانه تولیدکننده از نوسان شدید و روزهای التهاب دور شده و آرامش را به مصرف‌کنندگان برمی‌گرداند. خرید شکر با قیمت‌های مصوب دولت در سالهای پیش رو و با ادامه این طرح یک مزیت برای شهروندان است که میتواند رضایت آنها را جلب کند.

 دولت

آمارهای ارائه‌شده نشان می‌دهد از 1385 تا 1393 رقمی معادل 6 میلیارد دلار ارز گرانبهای ایران که از صادرات نفت به دست آمده بود، به واردات کالایی اختصاص یافت که می‌شد آن را در داخل تولید کرد. حفظ بخشی از ارز تخصیص داده شده به واردات شکر و اختصاص آن به سرمایه‌گذاری مورد نیاز فایده و مزیت طرح تنظیم بازار است. تولیدکنندگان می‌دانند که برای رشد و توسعه باید تلفیقی دقیق از تولید و واردات به نفع تولید داخل و کاهش سهم واردات از مصرف کل صورت پذیرد و این، دولت را در شرایط امن قرار خواهد داد. تعهد ده‌ها مدیر و متخصص تولید شکر برای تنظیم بازار که خود از ذی‌نفعان آن به حساب می‌آیند بدون تردید از تعهد چند واردکننده ناشناس اطمینان بیشتری به دولت خواهد داد. رشد تولید داخلی و افزایش ضریب خودکفایی با تنظیم بازار به وسیله بخش تولید مزیت دیگری است که در میان‌‌مدت رخ می‌دهد و جامعه و دولت را مطمئن می‌کند که نوسان‌های مقطعی و شرایط هیجانی در بازار شکر کمتر و کمتر خواهد شد. علاوه بر این مزیت‌ها، دولت می‌تواند به حفظ سطح اشتغال موجود در کل فعالیت‌های مرتبط با تولید شکر مطمئن باشد و نوعی برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های توسعه‌گرایانه را نیز دنبال کند.

 تولیدکنندگان

تولیدکنندگان قند و شکر در همه نیم قرن سپری شده نشان داده‌اند به تولید ملی وفادارند و سخت‌ترین شرایط نیز آنها را از بازار بیرون نکرده است. سال‌های سخت و پیچیده نیمه دوم دهه 1380 در صنعت قند و شکر و مقاومت جانانه تولیدکنندگان در برابر بی‌مهری‌های عظیم نشان از درایت این گروه است. اینک که این تولیدکنندگان توانسته‌اند اعتماد دولت را جلب کرده و تنظیم بازار شکر در اختیارشان است می‌توانند امیدوار باشند برنامه‌ریزی‌های آنها تحت تأثیر رفتار چند تاجر ناشناس قرار نمی‌گیرد. سرمایه‌گذاری برای فعالیت‌های توسعه‌ای در کارخانه‌ها و رشد سرمایه‌گذاری یک مزیت دیگر برای تولید است که پیش روی فعالان این صنعت قرار دارد.

 کشاورزان

گروه پرشماری از برزگران زحمتکش ایرانی چندین دهه است که با کشت چغندر و نیشکر، ماده اولیه و اصلی تولید شکر را فراهم کرده و رونق را به این تولید هدیه داده‌اند. در شرایط تازه که بازار شکر به وسیله تولیدکنندگان آشنا به چم‌و‌خم کار کشاورزان سپرده شده است، این گروه می‌توانند امیدوار باشند که قراردادهای آنها دستخوش تحولات ناشناس و غیرمنتظره قرار نمی‌گیرد. کشاورزی ایران نیز با ادامه و استمرار کشت‌چغندر در بخش قابل توجهی از اراضی زراعی این مزیت را پیدا می‌کنند که اراضی کشت شده قوت می‌گیرند و تولید محصولات دیگر با راندمان بالا ممکن می‌شود. کشاورزان چغندرکار در شرایط جدید می‌توانند امیدوار باشند که تناسب قیمت چغندر و سایر محصولات مراعات‌شده و قراردادهای میان‌مدت منعقد شده، آنها را از التهاب و استرس دور نگه می‌دارد.