تولید محتوا در رسانه‌های اجتماعی ، ‌‌‌دکتر قربانعلی تنگ‌شیر

با توجه به گذشت 46 سال از ابداع اینترنت در دنیا جامعه اطلاعاتی هنوز در زمینه تولید محتوا در رسانه‌های اجتماعی تفکر اساسی نکرده است. می‌توان 3 دوره را در این حوزه بررسی کرد؛ دوره اول عصری که ضریب نفوذ اینترنت مطرح شده بود. در آن زمان مساله سرویس‌های مختلف اینترنتی و بعضی زیر‌ساخت‌های اینترنتی و وضعیت کانال‌های دسترسی به اینترنت، روش‌ها و ابزارهایی مطرح بوده که امکان اتصال کاربر را به این فضا فراهم می‌آورد. سال 2000 به بعد به نوعی دوره شروع وب 2 و عصر شبکه اجتماعی است که با ظهور بلاک‌ها آغاز می‌شود و دوره دوم را می‌توانیم عصر شبکه نام‌گذاری کنیم. الگوی ارتباطی دوره اول مدل کلاسیک ارتباط رسانه‌ای به معنای فرستنده‌های اندک و گیرنده‌های انبوه بود که در تمام رسانه‌های مشابه وجود داشت مانند روزنامه‌، رادیو‌، تلویزیون‌، سینما و کتاب. با ظهور فناوری وب 2 به‌ویژه پدیده یا فناوری شبکه‌های اجتماعی، مدل ارتباطی تا حدی تغییر کرد و تولید‌کننده محتوا، کاربران و مصرف‌کنندگان اطلاعات شدند، بنابراین مدل کلاسیک ارتباط رسانه‌ای از فرستنده به کانال گیرنده و به فرستنده و گیرنده تعاملی تبدیل شد که به‌صورت رفت و برگشتی است، یعنی گیرنده‌هایی که امروزه گیرنده ـ فرستنده می‌شوند، در زمان اطلاعات می‌توانند اطلاعات هم بفرستند. در این شرایط نقش گیرنده از باز‌خورد‌دهنده فراتر رفته و تبدیل به تولید‌کننده محتوا شده است. از سال 2010 عصر محتوا شروع می‌شود که در آن تولید متن و داده اطلاعات نیز صورت می‌گیرد. در عصر سوم فضای اینترنت توسط ابزارها، سکوها و زیر‌ساخت‌ها اشباع می‌شود. زیرا داده‌های موجود در فضای مجازی هر سه سال دو برابر می‌شود که این مساله نمایانگر سرعت رشد تولید محتوا در این فضا است‌.  به این ترتیب بانک‌های اطلاعاتی که به آنها کوه اطلاعات نیز گفته می‌شود شکل ‌می‌گیرند تا در مخازن نگهداری و از آنها بهره‌برداری ‌شود. در این زمان پلتفرم‌های قدرتمندی به عنوان سکوهای بارگذاری اطلاعات ابداع می‌شوند و با هجوم شبکه‌ای، کاربران به سمت این پلتفرم‌ها‌، داده‌ها، اطلاعات و محتوا توسط کاربران روی آنها بارگذاری ‌می‌شود. اهمیت موتورهای جست‌و‌جو در این بین بسیار پر‌اهمیت است زیرا نزدیک 80 درصد کاربران فضای مجازی از طریق یکی از این موتورها وارد محیط مجازی می‌شوند. حدود 34 میلیون کاربر با ضریب نفوذ اینترنت 54 در‌صدی در ایران فعال هستند که به‌طور متوسط باید یک درصد تولید محتوا جهانی را در محیط اینترنت دارا باشیم که تبدیل به یک هزارم شده است و نشان می‌دهد کاربران فضای مجازی و اینترنت در ایران بیشتر مصرف کننده هستند تا تولید کننده. ما ایرانی‌ها و به‌طور کلی فارسی‌زبانانان بیشتر دانلود می‌کنیم تا آپلود. بیشتر مصرف می‌کنیم تا تولید در فضا‌ی اطلاعات، از طرفی دیگر مقید به قانون کپی‌رایت نیستیم. برای تولید محتوا در فضای مجازی نیاز به بودجه، هزینه و نیروی انسانی کافی باید در نظر گرفته شود. تولید محتوا یکی از ضرورت‌های فضای مجازی است. فضای اینترنتی یک فضای اطلاع‌رسانی، توسعه و انتقال دانش و اطلاعات است و مباحث امنیتی 5 در‌صد از این فضا را شامل می‌شود. در ایران تولید محتوا هزینه دارد و درآمد هم ندارد.