جنگ داخلی سوریه و احتمال مداخله نظامی روسیه، دکتر هوشنگ عزیزی

 در چند ماه گذشته با افزایش حمایت از گروه‌های مخالف و به ویژه داعش، حکومت بشار اسد و ارتش این کشور در شرایط سختی قرار گرفته است. نیروی مخالفان تا حومه لاذقیه، زادگاه بشار اسد رسیدند.

وضعیت جنگی بشار اسد با افزایش فشارها و تقویت مواضع مخالفین، به سمت وخامت بیشتر می‌رود و این مساله شائبه مداخله نظامی روسیه در این کشور و بمباران مواضع مخالفین را تقویت نموده است. این در حالی است که در رایزنی‌ها میان مقامات روس با سایر کشورها تلاش می‌شود یک راه حل دیپلماتیک برای رهایی از بحران پیدا شود.

در هفته‌های گذشته، برآورد کار‌شناسان نظامی روسیه بر این شد که در این شرایط ارتش بشار اسد به مدت طولانی قادر به مقاومت در مقابل گروه‌های مخالف نخواهد بود، به همین دلیل لزوم مداخله مستقیم نیروهای روسی برای نجات دولت سوریه بیش از هر زمان دیگری احساس می‌گردد. همزمان با آماده شدن نیروهای روسی برای مداخله در سوریه، حملات گروه‌های مخالف نیز تشدید یافته است و بسیاری از مناطق از کنترل ارتش خارج شده است. در حال حاضر دمشق در آستانه یک محاصره قرار گرفته و شرایط اضطراری بر دمشق حاکم شده و مردم پایتخت رفته رفته آرامش دو سال گذشته را از دست می‌دهند.

در هفته‌های گذشته تلاش روسیه و برخی کشورهای منطقه برای احیای فرآیند صلح و بازگشت به مذاکرات ژنو شدت گرفت. پیشروی داعش در سوریه و ناتوانی نیروهای اسد در مقابله با گرو‌های مختلف، چه از جنبه نیروهای نظامی و چه از لحاظ تجهیزات نظامی بازگشت به مذاکرات ژنو را برای روس‌ها ضروری کرده بود. روسیه بار‌ها در رایزنی‌ها و مذاکرات با کشورهای منطقه تأکید کرده که در صورت فروپاشی رژیم بشار اسد، هرج و مرج بر کل سوریه حاکم خواهد شد و تروریست‌ها فضای بیشتری برای اعمال خود به دست خواهند آورد.

یکی از پیشنهادهای روسیه تشکیلی ائتلافی از کشورهای منطقه و دولت سوریه برای مقابله با داعش و پیشروی‌های این گروه در سوریه است. این پیشنهاد نشان می‌دهد که روسیه هنوز به صورت سرسختانه از رژیم اسد حمایت می‌کند و حاضر به معامله و مذاکره بر سر آینده سوریه بدون بشار اسد نیست. در واقع روس‌ها نمی‌خواهند تجربه تلخی که در لیبی داشتند و یکی از متحدان قدیمی خود را از دست دادند و در عوض چیزی به دست نیاوردند را در مورد سوریه نیز تکرار نمایند.

روسیه تلاش می‌کند با همراهی عربستان سعودی، ترکیه و بشار راه تازه‌ای برای حل‌و‌فصل امور سوریه پیدا کند. نخستین موضع‌گیری مقامات آمریکا درباره افزایش حضور روسیه در سوریه نشان می‌دهد که ایالات متحده نسبت به این رویداد بسیار حساس بوده و این حساسیت از طریق جان‌کری وزیر خارجه به طرف‌های روسی ابلاغ شده است و روس را متهم به بدتر کردن اوضاع داخلی این کشور و گسترش بحران در سطح منطقه نموده است.

 روس‌ها تلاش می‌کنند پیشرفته‌ترین تجهیزات نظامی و زرهی خود را به سوریه اعزام نمایند تا به شدت با گسترش بحران مقابله نمایند. این مساله نشان می‌دهد که روسیه به هر شکل ممکن می‌خواهد حضور خود را در سوریه تثبیت کند و تلاش می‌کنند که حتی اگر بشار اسد سقوط کند، حضور خود را در این کشور حفظ نمایند و منافع آتی خود را به این سادگی‌ها از دست ندهند. روس‌ها برای رسیدن به منافع خود از هیچ اقدامی کوتاهی نخواهند کرد.

در حالی‌که مساله سوریه به مراحل بحرانی خود رسیده است، تحقق شایعه حضور و دخالت نظامی روسیه در این کشور، این بحران را از سطح یک کشور به بحرانی منطقه‌ای و حتی جهانی تبدیل می‌کند. باید دید روس‌ها برای رسیدن به منافع خویش، آمادگی مداخله تا چه مرحله‌ای را دارند.