تاثیر مثبت رفع تحریم‌ها بر اقتصاد ایران

تاثیر مثبت رفع تحریم‌ها بر اقتصاد ایران

دکتر هوشنگ عزیزی

عبور برجام از سد کنگره، فضای مثبت جدیدی را در پیش روی اقتصاد جهانی قرار می‌دهد و اقتصاد ایران نیز به صورت ویژه از رفع تحریم‌ها تاثیر مثبت می‌گیرد. با عبور برجام از سد کنگره آمریکا، شرایط برای لغو بخشی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران در حوزه‌های هسته‌ای، فروش نفت و نقل و انتقالات بانکی مهیا می‌شود.

 در این شرایط بسیاری از کار‌شناسان اقتصادی، تائید توافق وین در کنگره آمریکا را در کوتاه‌مدت برای اقتصاد ایران مفید و مطلوب می‌دانند، زیرا در کوتاه‌مدت اثر رفع تحریم‌ها بر اقتصاد ایران بیشتر جنبه روانی دارد. از سویی تسریع آزادشدن پول‌های بلوکه‌شده و سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی ایران می‌تواند بخشی از پیامدهای تائید توافق هسته‌ای وین در کنگره آمریکا باشد.

 با اجرایی شدن برجام و رفع تحریم‌ها، دو رخداد مهم در آینده اقتصاد ایران قابل پیش‌بینی است. نخست، زمانی که پول‌های ایران آزاد شود نوعی نقدینگی به اقتصاد ایران تزریق شود و عواقب مثبت یا منفی آن بستگی به نحوه استفاده از این پول دارد. دوم، مساله سرمایه‌گذاری خارجی است که می‌تواند اقتصاد کشور را از رکود نجات دهد. در قسمت نفت و انرژی با از بین رفتن تحریم‌ها، در مدت شش‌ماه تا یک‌سال آینده به احتمال زیاد شرکت‌های بزرگ نفتی در صنایع نفت ایران سرمایه‌گذاری می‌کنند. هرچند در مجموع برای اینکه اقتصاد ایران بتواند به اقتصاد دنیا مرتبط شود نیاز به زمان بیشتری است، چون ایران باید عضو نهادهای اقتصادی بین‌المللی به ویژه سازمان تجارت جهانی شود.

با اجرایی شدن برجام تحریم‌های دولت آمریکا لغو می‌شود، اما مشکل کنگره باقی می‌ماند. طبق قوانین ایالات متحده آمریکا رئیس‌جمهوری این کشور می‌تواند اجرای هر قانونی از کنگره را به مدت شش‌ماه به تاخیر بیندازد. اما تحریم‌هایی که توسط کنگره تصویب شده و به صورت قانون درآمده نیازمند فسخ دوباره از سوی کنگره است. هرچند تحریم‌های کنگره آمریکا علیه ایران هم نخواهد توانست به طور جدی در روند مناسبات اقتصادی ایران با جهان مانع ایجاد کند.

 گذر توافق هسته‌ای از سد کنگره آمریکا در مرحله نخست، به گسترش روابط اقتصادی ایران با اتحادیه اروپا و سرانجام با آمریکا منجر خواهد شد. با این وجود تغییر عمده‌ای در رابطه اقتصادی بین ایران و ایالات متحده در کوتاه‌مدت صورت نمی‌گیرد. اما بعد از اعلام برداشتن تحریم‌ها روابط اقتصادی ایران با غرب به ویژه اتحادیه اروپا گسترش خواهد یافت. در شرایط امروز دنیا، بخش‌های عمده‌ای از صنایع بین‌المللی که تاحدودی مرکزشان در ایالات متحده آمریکا است، در این مبادلات تجاری با ایران شرکت خواهند داشت. اگر این تحریم‌ها به کلی برداشته شود، مطمئنا روابط اقتصادی ایران با ایالات متحده هم متحول و گشایش‌هایی در مبادلات اقتصادی دو کشور ایجاد خواهد شد.

به اعتقاد بسیاری از کار‌شناسان اقتصادی در میان تمامی تحریم‌های وضع شده علیه پرونده هسته‌ای ایران، هیچ تحریمی به اندازه تحریم‌های مالی و بانکی و همچنین تحریم فروش نفت به ایران فشار وارد نکرد. از این‌رو لغو این تحریم‌ها جان تازه‌ای به اقتصاد ایران خواهد داد. بیشترین اثر مثبت برای ایران در حوزه بانکی و انتقال پول است. برای اینکه در فاصله‌ای که این تحریم‌ها از نظر مالی و بانکی بر ایران تحمیل شده، از یک طرف یک سری کشور‌ها مانند هند و چین، پول‌های ایران را بلوکه کردند. مساله دوم هزینه بالای نقل و انتقال پول بود، زیرا ایران از عضویت در سوئیفت کنار گذاشته شده بود و بسیاری از اوقات پرداخت بین‌المللی پول دچار اشکال بوده و دلالان از این مساله سود زیادی به جیب می‌زدند.

به نظر می‌رسد که رفع تحریم‌ها از زوایا و جوانب مختلف سود زیادی برای اقتصاد ایران به همراه دارد و بسیاری از موانع نامحسوس در روابط اقتصادی ایران با جامعه بین‌المللی از بین خواهد رفت. سایر کشورها نیز تمایل زیادی به داشتن روابط اقتصادی گسترده با ایران در حوزه‌های مختلف دارند.