وضعیت مسکن ایران در پساتحریم ، محمدرضا محمدی

بی‌تردید بخش زیادی از مشکلات صنعت ساختمان مربوط به تحریم‌هایی است که سال‌ها اقتصاد ایران را در فشار قرار داده است؛ از این‌رو لغو تحریم‌ها و ورود اقتصاد ایران به دوره جدید می‌تواند امکان تازه‌ای برای فعالیت‌های اقتصادی در عرصه داخلی و جهانی باشد و زمینه را برای رشد و شکوفایی آماده کند.

صنعت ساختمان طی سه سال اخیر بدترین دوران رکودی خود را تجربه کرده و به دنبال آن نیز اقتصاد مسکن در بن بست فراگیر قرار گرفته است. با تصویب برجام و اجرایی شدن آن طی روزها و هفته‌های آینده این نوید را می‌توان به مردم داد که فصل تازه‌ای در بازار مسکن ایجاد می‌شود و رونق نسبی به این بازار بر می‌گردد.

گروهی از مردم با سطح تقاضای بالا سال‌ها در انتظار یک شگفتی در بازار مسکن در دوران پساتحریم هستند که طبعا قراین و شواهد چنین چیزی را نشان نمی‌دهد. لغو تحریم‌ها می‌تواند صنعت ساختمان را از رکود فراگیر خارج کند اما اگر انتظار معجزه را پس از لغو تحریم‌ها داشته باشیم، بدون تردید محقق نمی‌شود چراکه اقتصاد ایران طی سال‌های اخیر بدترین دوران خود را تجربه کرده است و برای خروج از این بن‌بست نیاز به زمان است و باید تمامی دست‌اندرکاران و مسئولان نظام حکومتی و دولتی و بخش خصوصی دست در دست هم نهند و راه‌های تازه‌ای برای برون‌رفت از این وضعیت مسکن ارائه کنند.

متاسفانه در فضای رسانه‌ای این‌گونه القا شده که در دوران پساتحریم اقتصاد ایران هیچ مشکلی نخواهد داشت و می‌تواند بر تمامی مصائب اقتصادی پیروز و سربلند بیرون آید. اما واقعیت بازار مسکن نشان می‌دهد اقتصاد مسکن تابعی از اقتصاد ملی است و درصورت لغو همه تحریم‌ها و گشایش اعتبارات داخلی و خارجی اگر دولتمردان نتوانند این دوره را به صورت حرفه‌ای مدیریت کنند چه بسا وضعیت بازار مسکن بدتر و وخیم‌تر از وضعیت کنونی شود. اما با توجه به درایت و هوشمندی دولت تدبیر و امید و رصد کردن کلیه امور اقتصادی و پایین آمدن نرخ تورم و تک‌رقمی شدن آن در روزها و هفته‌های آینده، این امید را می‌توان داشت که با داشتن آمار و اطلاعات درست و برنامه‌ریزی و مدیریت توانمند می‌توان بسیاری از مشکلات بازار مسکن را مرتفع کرد و راه تازه‌ای برای خروج از رکود مسکن ارائه داد.

در دوران پساتحریم صنعت ساختمان وارد مرحله تازه‌ای می‌شود که این مرحله نیازمند برنامه‌ریزی و مدیریت است:

یک: بی‌شک یکی از عوامل رکود بازار مسکن و اقتصاد مربوط به تحریم‌ها بوده است. طبعا با لغو این تحریم‌ها اقتصاد مسکن وارد مرحله تازه‌ای از فعالیت اقتصادی می‌شود و مردم امیدوارانه در این بخش سرمایه‌گذاری خواهند کرد.

دوم: بخشی از مشکلات پیش روی بازار مسکن مربوط به انتظارات مردم از سیاست‌های دولت در برابر تحریم‌های موجود بود. مردم سال‌ها منتظر بودند تا با تدبیر دولتمردان راه تازه‌ای برای اقتصاد ایران گشوده و افق جدیدی برای اقتصاد مسکن ترسیم شود. سرانجام این انتظار به پایان رسید و به همت دولت تدبیر و امید توافقات انرژی هسته‌ای انجام و مقدمات لغو تحریم‌های اقتصادی فراهم شد.

بنابراین مردم دیگر منتظر اتفاق تازه‌ای نیستند و پس از اجرای برجام طی روزهای آینده‌، درصدد تحقق آرزوها و انتظارات خود هستند. مردم عادی منتظر پایین آمدن قیمت مسکن هستند و سازندگان نیز در نقطه مقابل در انتظار افزایش قیمت هستند. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که در دوره پساتحریم ما با اتفاق تازه‌ای در بازار مسکن به لحاظ قیمت روبه‌رو نمی‌شویم یعنی نه قیمت مسکن از این مقدار طی ماه‌های آینده تا پایان سال شمسی بالاتر می‌رود و نه حباب قیمتی مشخصی وجود دارد که بتوان انتظار پایین آمدن قیمت را داشت. به همین خاطر در دوره پساتحریم مردم و سازندگان با واقعیت روبه‌رو می‌شوند و طبعا بازار خرید و فروش آرام آرام راه می‌افتد.

سوم: تقاضا در بازار مسکن ایران همواره وجود دارد. اگرچه چند صباحی است که در دوره رکود تقاضای آشکاری وجود ندارد اما این رکود به‌دلیل عدم تقاضا نیست بلکه خریدار به چند دلیل عملا اقدام به خرید نکرده است: اولا: نقدینگی در بازار بسیار کم شده است، ثانیا: ثبات قیمتی در بازار مسکن وجود نداشته است ثالثا: همه خریداران در انتظار پایین آمدن قیمت بوده‌اند، رابعا: محرک‌هایی برای تحریک بازار مسکن وجود نداشته است.

اما در دوره پساتحریم انتظار می‌رود که مردم واقعیت‌ها را از نزدیک لمس کنند و تقاضای خود را به خرید تبدیل کنند چون احساس می‌کنند در یک بازار رقابتی قرار دارند و اگر آنها تن به خرید ندهند دیگران از مازاد تولید به نفع خود استفاده می‌کنند.

چهارم: ورود تکنولوژی‌های نوین ساختمانی در دوران پساتحریم یکی از مسائل مهم است که در سرعت عملیات ساختمانی و کیفیت و هزینه بسیار تاثیر‌گذار است. بنابراین انتظار می‌رود در پساتحریم با ورود موج چهارم فناوری‌ها در صنعت ساختمان، ما در دو دهه آینده شاهد اتفاق‌های خوبی در صنعت ساختمان باشیم که در فرصتی دیگر به آن می‌پردازیم.

پنجم: سرمایه‌گذاری خارجی در بخش صنعت ساختمان یکی از رهاوردهای دوران پساتحریم است که این سرمایه‌ها در رونق‌بخشی بازار مسکن و بهبود اقتصاد مسکن بسیار ثمر‌بخش است‌؛ مشروط بر اینکه این دارایی‌ها و سرمایه‌ها با برنامه‌ریزی حرفه‌ای و مدیریت در بخش‌های درست مصرف و هزینه شود و موجب حرکت موتور اقتصاد مسکن ایران شود.

بی‌تردید صنعت ساختمان در دوران پساتحریم دوران رشد و شکوفایی خواهد بود اما برای رسیدن به این شکوفایی زمان لازم است و مردم نباید انتظار داشته باشند ظرف ماه‌های آینده اتفاق بزرگی در بازار مسکن و اقتصاد مسکن رخ دهد اما می‌توان در دوران پساتحریم هرماه شاهد رشد نسبی خرید و فروش در بازار مسکن و بهبود وضعیت آن باشند تا آرام آرام با اجرای برنامه‌های وزارت راه‌وشهرسازی و همدلی و همراهی مردم و دولت، بازار مسکن از این بن‌بست موجود تا نیمه اول سال 96 خارج شود.