ارابه مرگ ، سعید کاکاآقازاده

در دهه 80 میلادی برای ساخت خودروی ارزان‌قیمت، کارخانه فورد تصمیم گرفت خودرویی را به بازار معرفی کند که قیمت آن در حدی باشد که اکثر مردم توان خرید آن را داشته باشند. به همین دلیل اولین خودروی ارزان‌قیمت شرکت فورد، مدل «فستیوا» بود. این خودرو در سال 1986 در ژاپن با نام مزدا‌121 توسط مهندسان ژاپنی طراحی و به دلیل همکاری فورد و مزدا در سال 1987 «فورد فستیوا» در «کیاموتورز» دیگر همکار خودروسازی فورد ساخته شد و در آمریکا به عنوان خودروی دانشجویی که قیمت مناسبی هم داشت مورد توجه جوانان قرار گرفت که بعد‌ها نام آن را «پراید» گذاشتند. در سال 1990 مدل «فیس لیفت» شده پراید با اضافه شدن صندوق در کیاموتورز تولید شد. در زمان تولید، ایمنی خودرو پراید در آمریکا مورد انتقاد قرار گرفت و ایمنی آن بر طبق ارزیابی «ucsr» در رده ضعیفی قرار گرفته بود. تولید پراید درسال 1373 به صورت مونتاژ در شرکت سایپا تحت لیسانس کیاموتورز آغاز شد. بعد از آنکه تولید پراید در شرکت‌های مانند فورد، مزدا و کیاموتورز برای همیشه توقف و دیگر تولید نشد. سایپا امتیاز کامل پراید را از کیاموتورز خریداری کرد و این خودرو با نشان سایپا در این شرکت تولید شد. شرکت سایپا در طی این سال‌ها با تغییرات جزئی در سیستم فنی و ظاهری، مدل‌ها سایپا 111، 131، 133، 141 و 151 تولید کرد. از آنجایی که سیاست این شرکت آن است هر سال 2 محصول جدید را وارد بازار کند بعد‌ها با طراحی و ساخت خودروی دیگر به نام «تیبا» آن را معرفی کرد. درواقع این خودرو را نیز می‌توان در رده خانواده پراید حساب کرد.به این دلیل که درساخت آن از برخی قطعات «کیا، ریو و رنو تندر90» استفاده شده است. با اینکه در ظاهر، ایمنی این خودرو نسبت به پراید افزایش یافته اما بخش مهندسی سایپا ایمنی آن را درحد 2 ستاره اروپا اعلام کرده است؛ درحالی که هیچ مرکز ایمنی در اروپا چنین موردی را تائید نکرده است. حتی اگر فرض بگیرم آنچه را که مهندس‌های سایپا می‌گویند درست باشد، با این حال 2ستاره بودن برای ایمنی خودرو یک ضعف بزرگ محسوب می‌شود. اما آنچه که تاکنون از سوی سازندگان خودرو در ایران نادیده گرفته شده موضوع ایمنی بوده است که نمونه آن را در پراید می‌توان مشاهده کرد. یک خودروی ایمن باید دارای ترمزهای کمکی و هوشمند مانند ترمز ضدقفل و ضدانحراف باشد که در حدود 40 درصد تلفات جاده‌ای را کاهش می‌دهد و همچنین کیسه هوا به همراه کمربندهای پیشرفته نیز می‌تواند تا 30 درصد باعث کاهش تلفات تصادفات رانندگی شود که این موارد در خودروهای ایرانی کمتر دیده می‌شود. برطبق آمارهای اعلام‌شده، خودرو پراید سالانه در حدود 2 هزار نفر را به کام مرگ می‌برد که سهم 13 تا 15 درصدی در میزان تصادفات و کشته‌های جاده‌ای کشوری را داشته است. حتی رئیس سازمان پزشکی قانونی پراید را «رکورددار» وسایل نقلیه در مرگ ایرانیان در سال 92 اعلام کرده و در این باره گفته بود: در سال 92 در حدود 2 هزارو  454 نفر متاسفانه به دلیل تصادف خودرو پراید جان خود را از دست داده‌اند. اگر این آمارهای اعلام شده را درست بدانیم، پراید درطی 15 سال اخیر بیش از 37 هزار نفر را به کام مرگ برده است. این میزان 11 هزار نفر بیشتر از کشته‌های زمین‌لرزه «بم» و 17 درصد از میزان کشته‌های جنگ ایران و عراق است. انتقاد از شرکت سایپا به دلیل کیفیت پایین آن تا آنجا ادامه پیدا کرد که پیش از این مهدی جمالی، مدیرعامل گروه خودروسازان سایپا گفته بود: در گذشته اکثر محصولات شرکت ما با کیفیت مناسب تحول مشتریان نشده که من به نوبه خود از مشتریان این شرکت عذرخواهی می‌کنم. ولی چندی بعد مدیرعامل سایپا گفته است: پراید بازار خود را دارد و این شرکت علاوه بر تامین بازار داخلی، صادرات آن را به کشورهای دیگر انجام خواهد داد، ضمن آنکه توقف پراید جزو برنامه‌های این شرکت نیست.

بیشتر مردم نیز در اعتراض به وضعیت ایمنی و قیمت بالای خودروهای ساخت ایران، با تشکیل کمپینی، از خرید خودروهای صفر خودداری کرده‌اند و بسیاری در مورد خرید پراید، به طنز به یکدیگر می‌گویند «مرگ» حق است.